duurzame keuken: zo richt u uw keuken ecologisch in

Wat houdt een duurzame keuken in?

De duurzame of ecologische keuken is veelomvattend. Dit begint al bij de keuze van de keukenmeubels, die op een grondstofvriendelijke manier moeten worden vervaardigd, en gaat verder met het gebruik van de meest energie-efficiënte keukenapparatuur en ecologische reiniging, tot en met de inkoop. Voedsel zonder verpakkingen, regionaal en seizoensgebonden levensmiddelen,zo min mogelijk vlees, afvalscheiding, het vermijden van alle soorten plastic, conserven in potten in plaats van blik – al deze dingen en nog veel meer maken deel uit van een duurzame keuken zijn of worden. En ook het gebruik van een boodschappenlijstje ter voorkoming van ongeplande aankopen, waarvan sommige later moeten worden weggegooid. Want het weggooien van bedorven voedsel dat je niet nodig hebt, drukt de duurzaamheidsbalans van een keuken.

 

Definitie van duurzaamheid in de keuken

Het 'Woordenboek van de duurzaamheid' omschrijft de term als dat grondstoffen en goederen worden beschermd en dat de continuïteit van referentie-objecten wordt gewaarborgd. Deze definitie houdt ook in dat niet meer wordt verbruikt dan door regeneratieve groei kan ontstaan. Wat de keuken betreft, betekent dit dat keukenmeubels moeten worden vervaardigd op een wijze die zuinig is met grondstoffen, dat de gebruikte elektrische apparaten – d.w.z. fornuis, oven, koelkast en vriezer, maar ook broodrooster, mixer en andere kleine apparaten – enerzijds zo weinig mogelijk elektriciteit verbruiken en anderzijds een lange levensduur hebben. En we kunnen en mogen niet voorbijgaan aan kleinere keukenartikelen zoals bakjes, kooklepels en dergelijke. In de duurzame keuken worden deze artikelen niet gemaakt van plastic en synthetische materialen, maar van glas en gecertificeerd hout. Dat is één kant van de zaak.

Aan de andere kant is een keuken waarvan alleen de inrichting als duurzaam kan worden bestempeld, geenszins een volledig duurzame, ecologische keuken. Want het gaat ook over het gebruik van de keuken en keukenapparatuur, over het verbruik van water en elektriciteit. De vaatwasser bijvoorbeeld speelt daarbij ook een rol. Het gaat er ook om wat we kopen, hoe we voedsel bewaren en of we voedsel moeten weggooien. Het gaat ook over het vermijden en goed scheiden van afval – en over hoe we schoonmaken. De duurzame reiniging van de keuken met afbreekbare schoonmaakmiddelen maakt ook deel uit van het holistische concept van ecologische keukens.

 

De voordelen van een duurzame keuken

Het principe van duurzaamheid wordt gekenmerkt door het feit dat het niet alleen het milieu ten goede komt en grondstoffen spaart. Nee, mensen profiteren hier ook van. We zullen u laten zien waarom.

Duurzame keukenmeubels en -apparatuur worden gemaakt van materialen die ofwel van natuurlijke oorsprong zijn – voor meubels bijvoorbeeld hout uit gecertificeerde bosbouw, steen, bamboe of soortgelijke materialen – ofwel zo weinig mogelijk of geen schadelijke stoffen bevatten. Deze verontreinigende stoffen komen namelijk voortdurend vrij bij het gebruik van meubels en apparaten, wat een negatief effect heeft op onze gezondheid. Overigens zijn de voor de meubels gebruikte materialen alleen duurzaam als de weg naar de plaats van verwerking niet ver is en de uitstoot van verontreinigende stoffen dienovereenkomstig laag is.

Natuurlijk spelen kwaliteit en vakmanschap ook een belangrijke rol. Meubels, apparaten en materialen zijn alleen duurzaam als je niet regelmatig nieuwe hoeft te kopen. Degelijke producten besparen op lange termijn geld. Bij de aanschaf van grote elektrische apparaten voor de keuken moet ook de energie-efficiëntieklasse een prioriteit zijn. Dit criterium vertelt u hoeveel elektriciteit koelkasten, vaatwassers of diepvriezers verbruiken. Dat is niet alleen milieuvriendelijk, maar ook financieel zinvol voor u – u moet immers betalen voor de energie die u gebruikt.

De duurzame keuken omvat natuurlijk ook recepten die milieuvriendelijk, klimaatvriendelijk en duurzaam zijn. Deze recepten beginnen al met de ingrediënten, d.w.z. de aankoop, waarvan de bovenstaande lijst enkele voorbeelden geeft. Bij duurzame, klimaat- en milieuvriendelijke recepten wordt er echter ook rekening mee gehouden dat bijvoorbeeld de oven niet urenlang gebruikt hoeft te worden of dat vooral niet alleen regionale maar ook seizoensgebonden levensmiddelen worden gebruikt. Wortelen en witte kool hebben trouwens de laagste CO2-voetafdruk.

En het bewust bewaren van levensmiddelen is ook een criterium voor een duurzame keuken. Door een goede opslagstrategie voor levensmiddelen te ontwikkelen, sla je twee vliegen in één klap. Ten eerste hoeven niet alle levensmiddelen in de koelkast te worden bewaard, omdat dit het energieverbruik van dit apparaat altijd verhoogt – en omdat sommige levensmiddelen, zoals brood, in de koelkast sneller bederven. Zelfs tomaten en bananen zouden niet in de koelkast moeten worden bewaard. Aan de andere kant is het heel zinvol om kunststof en plastic bakjes als onderdeel van het bewaarproces te vermijden, omdat daarmee het binnenkrijgen van microplastics wordt vermeden. Dit komt omdat deze tijdens het bewaren in de betreffende bakjes in het voedsel dringen. Wie in plaats daarvan kiest voor producten als glas, keramiek of klei om levensmiddelen te bewaren, profiteert van de duurzaamheid van deze materialen. Dit geldt ook voor spatels, kooklepels en soortgelijk keukengerei.

 

Ten slotte biedt het schoonmaken van de keuken met biologisch afbreekbare en duurzame schoonmaakproducten ook voordelen – voor de meubels, het keukengerei en de opbergcontainers enerzijds en voor u als gebruiker anderzijds. Wie agressieve schoonmaakmiddelen gebruikt om de keuken te reinigen, loopt het risico de keukenapparatuur te beschadigen door de chemicaliën die bij de preparaten worden gebruikt. Biologisch afbreekbare reinigingsmiddelen tasten de materialen daarentegen niet aan. Natuurlijk zijn milieuvriendelijke producten ook voordelig voor u, omdat de luchtwegen en de huid ze goed verdragen. En last but not least: u vermindert de belasting van afvalwater aanzienlijk wanneer u uw keuken op een natuurlijke en milieuvriendelijke manier schoonmaakt.

 

Duurzaamheid in vergelijking met traditionele keukens

In keukens die niet op duurzame wijze zijn gemaakt of ingericht, is de belasting voor milieu en mens vaak vele malen groter. Dit begint met de keukenmeubels en de werkbladen, die niet zelden zijn voorzien van industriële coatings. Bovendien bevatten triplex en spaanplaat vaak stoffen als styreen of formaldehyde, die als oplosmiddel of bindmiddel worden gebruikt. Deze stoffen komen vervolgens vrij tijdens het gebruik. Dit geldt ook – zoals hierboven beschreven – voor kunststoffen, microplastics of chemische stoffen in bakjes, kookgerei of kleine elektrische apparaten.

Als u zich in uw keuken alleen richt op besparingen op korte termijn door te kiezen voor een goedkope en niet-duurzame inrichting, is dat op lange termijn nadelig, niet alleen voor de gezondheid, maar ook financieel. Enerzijds gaan goedkope producten gewoon sneller stuk, waardoor je ze relatief vaak moet vervangen. Anderzijds hebben elektrische keukenapparaten, klein of groot, bijna altijd een beduidend slechtere energie-efficiëntieklasse dan hun duurzame tegenhangers. Ze verbruiken dus aanzienlijk meer energie, wat weer een negatief effect heeft op uw stroomkosten.

Overigens zijn er ook duurzame criteria voor het fornuis. Traditionele keukens zijn meestal uitgerust met een elektrisch fornuis met een keramische kookplaat, waarbij een groot deel van de warmte verloren gaat. Dit betekent ten eerste dat u meer energie moet gebruiken om het voedsel te bereiden. Ten tweede zijn er relatief hoge kosten. Het gasfornuis is veel beter omdat het goedkoper is. De traploze regeling en de onmiddellijke warmteontwikkeling na de ontsteking maken dit mogelijk. En inductiekookplaten hebben ook een voordeel ten opzichte van keramische kookplaten.

 

Hoe u uw keuken duurzaam kunt inrichten

Je moet ergens beginnen als je je keuken duurzaam wilt inrichten en vormgeven. Dus waarom niet met de keuze van ecologische keukenmeubels? Dit omvat niet alleen kasten en werkbladen, maar ook de keukentafel en stoelen. Keukenmeubels zijn echter geenszins duurzaam als ze alleen maar van hout zijn – er komt meer bij kijken.

Selectie duurzame keukenmeubels

Hout is van nature een hernieuwbare hulpbron, maar als het afkomstig is uit gebieden waar overexploitatie plaatsvindt, waar grote stukken bos worden gekapt om plaats te maken voor bijvoorbeeld weilanden, kan er geen sprake zijn van hout als duurzaam materiaal. Zorg ervoor dat het hout dat als grondstof voor uw keukenmeubels wordt gebruikt, voorzien is van een keurmerk, zoals het FSC- en PEFC-certificaat. Dit garandeert dat het hout voor uw keukenmeubels afkomstig is van fabrikanten die ten minste afzonderlijke meubelstukken klimaatneutraal produceren, hun CO2-uitstoot binnen vastgestelde termijnen compenseren of ten minste openlijk omgaan met hun CO2-uitstoot (en zich tegelijkertijd inspannen om deze te verminderen). Er zijn ook andere keurmerken zoals de Gouden M, ÖkoControl, Blauer Engel, Eco-Institut of PEFC. Later zullen wij ingaan op de betekenis ervan en op de eisen waaraan meubelfabrikanten moeten voldoen om de onderscheidingen voor hun meubels te ontvangen.

En dat hoeft niet altijd hout te zijn. Er zijn tegenwoordig goede alternatieven, vooral voor uw werkblad. Bijvoorbeeld Neolith, een keramisch materiaal dat eruitziet en aanvoelt als steen. Het is enorm resistent, recyclebaar en wordt samengesteld uit kiezelsteen, veldspaat, klei en minerale oxiden. Ook natuursteen is ideaal, want het is niet samengesteld en kan worden geproduceerd met een dienovereenkomstig extreem laag energieverbruik.

 

Tips voor het kiezen van ecologische materialen

Bij het kiezen van de juiste materialen voor uw duurzame keuken kunt u zich enerzijds laten leiden door bovengenoemde punten. Aan de andere kant moet u er zeker van zijn dat het ontwerp u zonder meer en compromisloos aanspreekt. Het gaat er tenslotte ook om dat u zich prettig voelt in uw ecologische keuken en er ook gewoon graag bent. Let bij uw keuze dus enerzijds op de genoemde keurmerken en chemicaliënvrije materialen en anderzijds op een design dat onvoorwaardelijk bij u in de smaak valt.

Duurzame keukenmeubels gaan vaak samen met ingetogen en elegant design. Houdt u de inrichting vrij eenvoudig, dan zijn een paar nieuwe accessoires in de keuken meestal voldoende om deze te transformeren. Dit betekent een minimum aan materiaalverbruik en bespaart niet alleen grondstoffen, maar ook geld en moeite. En besparingen zijn ook duurzaam.

 

Denk zeker ook na over het vergroenen van uw keuken. Als u een paar potten met kruiden als decoratie gebruikt, onderstreept u het duurzame karakter van de keuken alleen al door ze op deze manier te planten – en u krijgt zelfs een praktisch voordeel van deze kruiden bij het koken. Maar niet alleen op culinair gebied profiteert u van het vergroenen van uw keuken. Planten zoals de treurvijg, de calathea, de lepelplant, de flamingobloem of diverse binnenvarens zien er niet alleen mooi uit, maar zuiveren ook de lucht, waardoor uw keuken nog ecologischer en gezonder wordt.

Denk zeker na over het vergroenen van uw keuken. Als u een paar potten met kruiden als decoratie gebruikt, onderstreept u het duurzame karakter van de keuken alleen al door ze op deze manier te planten – en u krijgt zelfs een praktisch voordeel van deze kruiden bij het koken. Maar niet alleen op culinair gebied profiteert u van het vergroenen van uw keuken. Planten zoals de treurvijg, de calathea, de lepelplant, de flamingobloem of diverse binnenvarens zien er niet alleen mooi uit, maar zuiveren ook de lucht, waardoor uw keuken nog ecologischer en gezonder wordt.

 

Duurzame keukenapparatuur en -gerei

De grote elektrische apparaten en de keukenmeubels bepalen de eerste indruk van een keuken. Voor een duurzame inrichting van de keuken zijn ecologische keukenmeubels en energiebesparende apparatuur alleen echter niet voldoende. Want de ecologische gedachte gaat natuurlijk verder op kleine schaal. We hebben het over bakjes en keukengerei zoals spatels, kooklepels en dergelijke.

Kijk eens in uw kasten en ga na welke bewaarbakjes u gebruikt voor levensmiddelen als cornflakes, muesli, pasta, knoflook of uien. En zijn er geen andere bakjes in de koelkast waar u kaas en worst in bewaart? Vermoedelijk zijn daar ook plastic bakjes te vinden. Om een keuken duurzaam te kunnen noemen, is het essentieel dat plastic bakjes voor het bewaren van voedsel uit de keuken verdwijnen – niet meteen, maar uiterlijk wanneer u nieuwe keukenhulpjes en opbergmogelijkheden nodig heeft. Er zijn genoeg uitstekende alternatieven die tegelijkertijd beter zijn voor de levensmiddelen.

Knoflook en uien zijn langer houdbaar als u ze bewaart in een pot met schroefdop in de koelkast, zoals een omgespoeld jampotje. Kleine aardewerken bakjes zijn ook ideaal voor dit doel. Onbewerkt voedsel, zoals pasta, kan eenvoudig worden omgevuld in hoge glazen bakken, die bovendien een mooi decoratief element voor uw keuken vormen. Muesli, noten, cornflakes en dergelijke kunnen veel duurzamer worden bewaard in glazen potten dan in kunststof boxen. Overigens geldt dit ook voor eten dat al verwerkt is, dus als er een paar porties over zijn na de maaltijd. Gebruik voor het bewaren – zelfs niet voor de korte termijn – in het algemeen helemaal geen plastic bakjes of potten meer. Dit heeft nog een voordeel: er kunnen geen microplastics of weekmakers in uw voeding terechtkomen. Dit gevaar is latent aanwezig in versheidsboxen. Uit een onderzoek van Ökotest is gebleken dat uit veel van deze producten bij dagelijks gebruik microplastics en formaldehyde lekken.

De belangrijkste termen rond duurzame keukens

Vaktermen rondom duurzaamheid

Als dingen op een milieuvriendelijke manier worden geproduceerd en ook een lange levensduur hebben, dan spreken we van duurzaamheid. De term werd bedacht door Hans Carl von Carlowitz (1645 – 1714). In zijn werk over bosbouw schrijft Carlowitz dat de mens niet meer bomen mag kappen dan er weer aan kunnen groeien. De meest rudimentaire vorm van het principe. Het duurde echter tot 1972 voordat de Club van Rome de samenleving bewust begon te maken van het thema duurzaamheid. Uiteindelijk werd de term in 1992 genoemd in het VN-rapport van 1992, toen duurzaamheid als universele beleidsdoelstelling werd aangemerkt. 

Lees onze lijst hieronder om erachter te komen welke vaktermen uit de kosmos van duurzaamheid ook op duurzame keukens kunnen worden toegepast.

• Ecologische voetafdruk: dit is een indicator die uitdrukt dat alle natuurlijke, bestaande grondstoffen op aarde ruimte nodig hebben om terug te groeien. Deze grondstoffen worden gebruikt om bijvoorbeeld energie en kleding te produceren, en natuurlijk ook levensmiddelen. In meer beperkte zin geeft de ecologische voetafdruk van een levensmiddel dus aan hoeveel land het verbruikt. In het algemeen wordt de term echter ook gebruikt voor de hoeveelheid water die nodig is voor de productie en het CO2-verbruik van het product of levensmiddel totdat het de plaats van verkoop bereikt, bijvoorbeeld per vrachtwagen, schip of vliegtuig.
  
  
• Bijensterfte: in de keuken kunt u helpen dit te verminderen door uw winkelgedrag. Iedereen die producten koopt die afkomstig zijn van de industriële landbouw draagt bij aan het verdwijnen van steeds meer bloeiende weiden.
  
  
• Biologische afbreekbaarheid: kunststoffen of chemicaliën die in de keuken worden gebruikt, zijn niet biologisch afbreekbaar. Maar er zijn goede alternatieven.
  
  
• Ontbossing van het regenwoud: dit wordt voornamelijk bevorderd om weidegrond voor vee te winnen. Wie veel rundvlees eet, draagt bij aan deze ontbossing.
  
  
• Fairtrade: niemand kan helemaal zonder producten uit verre landen, denk bijvoorbeeld aan koffie. Wanneer u fair trade koffie koopt, steunt u het idee om de werk- en leefomstandigheden van de mensen die uw koffie of cacao hebben geproduceerd te verbeteren.
  
  
• Circulaire economie of recycling: hiermee wordt bedoeld dat grondstoffen een lange levenscyclus hebben in die zin dat zij steeds opnieuw gerecycled en hergebruikt worden. In de keuken kunt u dit model ondersteunen door meubels en keukengerei te kopen waarvan de materialen – hout bijvoorbeeld – gemaakt zijn van gerecycled hout.
  
  
• Voedselverspilling: natuurlijk kan het gebeuren dat u bedorven voedsel moet weggooien. Vooral onbehandelde groenten en fruit van de markt bederven vaak sneller. Koop daarom altijd alleen de hoeveelheid voedsel die absoluut noodzakelijk is.
  
  
• Intensieve veeteelt: wie geen vlees eet, draagt niet bij aan deze vorm van veeteelt, die zelden op de soort is afgestemd. Het eten van kleinere hoeveelheden vlees helpt ook om deze vorm van landbouw niet te steunen – als het vlees afkomstig is van een biologische boerderij en, indien mogelijk, ook van een boerderij uit de regio stamt.
  
  
• Microplastics: de minuscule deeltjes plastic – meestal kleiner dan een halve millimeter – stammen van plastic verpakkingen van ingrediënten en voedsel.
  
  
• Ecologische landbouw: landbouwgrond beheren in harmonie met de natuur. U kunt deze steunen door gecertificeerde biologische producten te kopen.
  
  
• Pesticiden: in de duurzame keuken vermijdt u levensmiddelen die afkomstig zijn uit een productieproces waarbij pesticiden worden gebruikt. Fruit is bijvoorbeeld onbehandeld veel beter en gezonder.
  
  
• Overbevissing: eet u graag vis? Om ervoor te zorgen dat dit mogelijk blijft, dat het aanbod van vis en zeevruchten divers kan blijven en dat de visstanden worden beschermd, moet u bedreigde vissoorten zoals tonijn of paling links laten liggen.
  
  
• MSC-certificering: let bij het kopen van vis op het MSC-keurmerk. Het staat voor duurzame visserij en is beter verenigbaar met de wereldwijde visstanden dan andere vormen van visserij.
  
  
• Aquaculturen: vis uit gecontroleerde kweek, de zogenaamde aquacultuur, beschermt de wilde visstanden. Dit sprookje moet u niet geloven als u duurzaam wilt koken. De reden is dat in aquaculturen meestal vismeel wordt gevoerd dat afkomstig is van visvangsten uit het wild.
  
  
• Verpakkingsvrije winkel: er zijn winkeliers die hun producten zonder verpakking aanbieden. Optimaal voor een duurzame keuken.
  
  
• Vegetarisme: afzien van vlees, vis en zeevruchten.
  
  
• Veganisme: volledig afzien van dierlijke levensmiddelen.
  
  
• Zero waste: nul afval is waarschijnlijk een onmogelijkheid, maar als je probeert zo weinig mogelijk afval te produceren, kom je tenminste in de buurt van het doel. Daardoor verspilt u nog minder grondstoffen en levert u een belangrijke bijdrage aan duurzaam, ecologisch koken.

Certificaten en classificaties

We hebben het al gehad over certificaten en classificaties voor keukenmeubels en dergelijke. Op dit punt willen wij een kleine selectie van verschillende zegels en keurmerken nader bekijken.

• Emissielabel DGM: de afkorting DGM staat voor „Deutsche Gütegemeinschaft Möbel“ (Duitse Meubelkwaliteitsvereniging). Dit label heeft betrekking op de verontreinigende stoffen die in de keuken worden uitgestoten na de aankoop van het meubelstuk, het moet u dus beschermen tegen gezondheidsrisico's. Als meubelstukken of keukenmeubels lijm of andere stoffen bevatten die vrijkomen en schadelijk zijn voor de gezondheid, krijgen de meubels dit label uiteraard niet.
  
  
• Goldenes M: 'Goldenes M' is een meer algemeen keurmerk. In principe is het label een bevestiging dat het vervaardigde meubelstuk voldoet aan moderne kwaliteitsnormen; het wordt eveneens toegekend door DGM.
  
  
• Blauer Engel: een milieukeurmerk dat alleen wordt toegekend aan keukens die als bijzonder milieuvriendelijk worden beschouwd. Tegelijkertijd moet in het productieproces aan een hele reeks gezondheids- en veiligheidseisen worden voldaan om dit keurmerk te ontvangen.
  
  
• GS-keurmerk: om dit label te verkrijgen moeten meubels aan bepaalde voorwaarden voldoen wat betreft veiligheid, sterkte en consistentie van het materiaal.
  
  
• PEFC: dit is 's werelds grootste vereniging voor het waarborgen en verbeteren van duurzaam bosbeheer. Het PEFC-label wordt alleen op meubels aangebracht als 70 procent of meer van het in de meubels gebruikte hout PEFC-gecertificeerd is.
  
  
• FSC: de afkorting staat voor „Forest Stewardship Council“. Dit oudste keurmerk voor duurzaam gebruik van hout of bosbouw, toegekend sinds 1993, wordt toegekend aan meubels, maar ook aan potloden, speelgoed en boeken waarvan het hout afkomstig is uit verantwoord beheerde bossen.
  
   
• RAL: keurmerk voor klimaatneutrale meubelproductie. De toekenning van dit keurmerk is gebaseerd op het feit dat het producerende bedrijf klimaatneutraal is. Dit wordt vaak via CO2-certificaten bereikt.
  
   
• ökoControl: dit keurmerk wordt toegekend aan meubels die nagenoeg vrij zijn van schadelijke stoffen en gemaakt zijn van hernieuwbare grondstoffen die niet afkomstig zijn van overexploitatie.
  
  
• Eco-Institut: dit instituut test meubels op schadelijke stoffen zoals chemicaliën. Als een product bijzonder weinig uitstoot en nauwelijks of geen schadelijke stoffen bevat, krijgt het het ecoINSTITUT-keurmerk.

Meer informatie over keurmerken en certificaten van Nolte Küchen vindt u hier

Conclusie

Waarom een duurzame keuken loont

Het zijn niet langer alleen jonge mensen die zich bekommeren om duurzame kwesties zoals milieubescherming en het vermijden van verspilling van grondstoffen. En aangezien we de meeste tijd thuis doorbrengen, binnen onze eigen vier muren, moeten duurzame en milieubewuste maatregelen ook hier beginnen. Een centrale plaats hierbij is de keuken. Terwijl vroeger goedkoop bijna als het enige geldige criterium voor de inrichting van een keuken werd beschouwd, heeft deze houding voor veel mensen plaatsgemaakt voor het besef dat we er niet omheen kunnen het milieu en de natuur te beschermen en zuinig met grondstoffen om te gaan.

 

Dit betekent niet dat u al uw plastic keukengerei – spatels, kooklepels, saladebestek en dergelijke – nu direct moet wegdoen; het gaat enkel over de inrichting van een nieuwe keuken. En daar loont het om duurzaam te denken en te gaan voor producten die geen vervuilende stoffen bevatten, zo mogelijk zonder veel CO2-uitstoot worden geproduceerd en gemaakt zijn van gecertificeerde duurzame materialen. Dat is niet alleen goed voor het milieu en uw gezondheid. Op lange termijn is dit ook goed voor uw portemonnee. Want duurzaam geproduceerde artikelen gaan vaak langer mee dan plastic producten, die snel broos worden en bovendien permanent minuscule deeltjes aan het milieu verliezen, de zogenaamde microplastics. Elektrische apparaten in alle maten zijn energiezuinig in een duurzame keuken, en als je ook nog een beetje oplet bij het kopen van levensmiddelen, het bewaren ervan en het schoonmaken van de keuken, dan voldoe je al aan de doorslaggevende criteria voor een duurzame keuken.

 

De voordelen hiervan liggen voor de hand. We beschermen het milieu, grondstoffen en onze gezondheid en besparen ook op lange termijn geld.